Πληροφοριακός Γραμματισμός

Αξιολόγηση πηγών διαδικτύου

Ας υποθέσουμε ότι έχετε αναλάβει στα πλαίσια ενός προγράμματος αγωγής υγείας να εκπονήσετε μια εργασία για μια ασθένεια. Αναζητώντας πληροφορίες στο διαδίκτυο διαπιστώνετε ότι σε διάφορους ιστότοπους προτείνονται διάφορες θεραπείες, μεταξύ των οποίων και κάποιες που φαντάζουν εξωπραγματικές. Θα συμπεριλάβετε αυτές τις πληροφορίες στην εργασία σας;

Το ερώτημα που μοιραία προκύπτει είναι πως μπορεί κάποιος να αξιολογήσει αν ένας ιστότοπος είναι κατάλληλος ως πηγή πληροφόρησης.

Στο ερώτημα αυτό πολλοί έχουν καταθέσει την άποψη τους προσπαθώντας να απαντήσουν. Εμείς διαλέξαμε να παρουσιάσουμε τα κριτήρια που έχει ορίσει η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Cornell, τα οποία συνοπτικά είναι τα παρακάτω:

1. Ακρίβεια – ορθότητα

2. Κύρος – αυθεντία

3. Αντικειμενικότητα

4. Ενημερότητα

5. Κάλυψη

Ας δούμε ένα ένα, πιο αναλυτικά, τα κριτήρια αυτά (περισσότερα εδώ):

ΑΚΡΙΒΕΙΑ - ΟΡΘΟΤΗΤΑ

Ποιός έγραψε τη σελίδα; Μπορείς να επικοινωνήσεις μαζί του; >>> Ψάξε να βρεις αν υπάρχουν στοιχεία επικοινωνίας (πχ email).

Ποιος είναι ο σκοπός του κειμένου και γιατί δημιουργήθηκε;

Ο συγγραφέας έχει τα απαραίτητα προσόντα για να γράψει το κείμενο;

ΚΥΡΟΣ - ΑΥΘΕΝΤΙΑ

Ο διαχειριστής της σελίδας είναι και ο συγγραφέας;

To URL της σελίδας οδηγεί σε έναν αναγνωρισμένο οργανισμό;

Αναγράφονται τα τυπικά προσόντα του συγγραφέα; (πχ πτυχία, άρθρα που έχει δημοσιεύσει κλπ)

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ

Ποιοί είναι οι στόχοι του ιστότοπου; >>> Προσδιορίστε αν κρύβεται διαφήμιση προϊόντος ή υπηρεσιών. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να υπάρχουν μεροληπτικές πληροφορίες.

Πόσο λεπτομερείς είναι οι πληροφορίες;

Ποιές απόψεις εκφράζονται από τον συγγραφέα; >>> Αναρωτήσου γιατί γράφτηκε και για ποιόν η σελίδα

ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ

Πότε γράφτηκε η σελίδα; >>> Ψάξε να βρεις αν υπάρχουν "νεκροί σύνδεσμοι" στη σελίδα

Πότε ανανεώθηκε για τελευταία φορά;

Πόσο επίκαιρες είναι οι πληροφορίες; >>> Αναρωτήσου μήπως οι πληροφορίες είναι ξεπερασμένες

ΚΑΛΥΨΗ

Υπάρχουν σύνδεσμοι που οδηγούν σε συμπληρωματικές πληροφορίες;

Μήπως οι εικόνες αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία της σελίδας;

Η παρουσίαση των πληροφοριών γίνεται με τρόπο που να είναι προσβάσιμη σε όλους;

Παραπομπές & Βιβλιογραφικές αναφορές

Μπορείτε για την εργασία που σας έχει αναθέσει ο καθηγητής σας, να αντιγράψετε ένα κείμενο που έχετε βρει π.χ. στο ιντερνετ και να το εντάξετε αυτούσιο σε αυτήν;

Είναι αυτό ηθικό και σωστό; Μήπως θα πρέπει να αναφέρετε σε κάποιο σημείο της εργασίας σας που βρήκατε αυτό το κείμενο και ποιος είναι ο δημιουργός του;

Αλλά ακόμη κι αν δεν παραθέσετε αυτούσιο το κείμενο που βρήκατε, αλλά βασιστήκατε και εμπνευστήκατε από αυτό, μήπως πάλι δεν πρέπει να αναφέρουμε σε κάποιο σημείο το δημιουργό και το έργο στο οποίο στηριχθήκαμε;

Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε την προέλευση των πηγών μας, γιατί διαφορετικά μπορούμε να κατηγορηθούμε για λογοκλοπή καθώς ο συγγραφέας κάθε έργου έχει και τα πνευματικά δικαιώματα του έργου.

Υπάρχουν πολλά πρότυπα σύνταξης για τις παραπομπές και τς βιβλιογραφίες. Μερικά από αυτά είναι τα εξής: Harvard, MLA, APA, IEEE.

Ως σχολείο αλλά και ως χώρα (ως Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα) δεν έχουμε υιοθετήσει κάποιο πρότυπο, ούτε έχουμε φτιάξει κάποιο δικό μας.

Είναι όμως σημαντικό αυτό να γίνει κάποτε ώστε να υπάρχει ομοιομορφία στις εργασίες μας.

Τα παραδείγματα που θα ακολουθήσουν έχουν συνταχθεί με το πρότυπο του Harvard.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Οι παραπομπές συντάσσονται μεσα σε παρένθεση εντός του κειμένου προκειμένου να δηλώσουμε (και να παραπέμψουμε αυτόν που διαβάζει την εργασία μας) από ποια πηγή έχουμε αντλήσει τις πληροφορίες μας.

Για παράδειγμα, αν έχουμε βρει μια πληροφορία από την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου που εκδόθηκε το 1993 θα συντάξουμε την παραπομπή ως εξής:

(Παπαρρηγόπουλος 1993)

Η μορφή της παραπομπής σύμφωνα με το πρότυπο Harvard έχει την εξής σύνταξη: (επίθετο συγγραφέα χρονολογία δημοσίευσης)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Προκειμένου να τεκμηριώσουμε την εργασία μας (να δείξουμε ότι έχουμε συμβουλευτεί τις σωστές πηγές), στο τέλος της εργασίας συντάσσουμε μια λίστα με τις πηγές που έχουμε συμβουλευτεί.

Χρησιμοποιώντας πάλι το ίδιο παράδειγμα, θα το συντάξουμε ως εξής:

Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος, 1993. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Αθήνα: Κάκτος.

Η μορφή της βιβλιογραφίας σύμφωνα με το πρότυπο Harvard έχει την εξής σύνταξη: Επίθετο, Όνομα., Έτος έκδοσης. Τίτλος έργου. Έκδοση. Τόπος έκδοσης: Εκδότης.

Η λίστα πρέπει να έχει αλφαβητική σύνταξη (πρώτα δηλαδή οι συγγραφείς που το επίθετο τους ξεκινά από Α, μετά από Β κ.ο.κ.)

Περισσότερα για τη σύνταξη των παραπομπών και τη βιβλιογραφία μπορείτε να βρείτε στο πρόγραμμα πληροφοριακού γραμματισμού του Αλεξάνδρειου Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης, Ωρίων κάνοντας κλικ εδώ